วันศุกร์ที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2554

กำเนิดประเพณีถือศีลกินผักจังหวัดตรัง




ช่วงสมัยราชวงศ์ตังฮั่น (ประมาณต้นพุทธศตวรรษที่ 7 ) ได้มีนักพรตในลัทธิเต๋า นามว่าจางเต้าหลิง ประกาศตนว่าสำเร็จทิพยภาวะสามารถติดต่อกับเทพเจ้าได้ก่อตั้งศาสนา ยกย่อง เหล่าจื่อ ขึ้นเป็นศาสดา นับคัมภีร์เต้าเต๋อจิงขึ้นเป็นพระสูติพร้อมกับคิดค้นคัมภีร์ต่างๆ ไว้หลายเล่ม ซึ่งล้วนแต่เน้นหนักไปทางเวทมนตร์อาคมทั้งสิ้น และประกอบพิธีกรรมบวงสรวงเทพเจ้าที่มีอิทธิพลเกี่ยวข้องกับสรรพชีวิตของมนุษย์เรียกกันว่า เต๋า อันประกอบด้วยกลุ่มดาวต่างๆ ช่วงเริ่มก่อตั้งลัทธิเต๋านี้สาวกในลัทธิต้องเข้าพิธียัญกรรม ถือกระยาบวชหรือเรียกว่ากินผัก

ต่อมาถึงยุคสมัยราชวงค์ถัง พระเจ้าถังไท่จุง (ประมาณพุทธศักราช 1180) นับเป็นยุคที่ลัทธิเต๋าขึ้นสู่ความรุ่งเรืองสุดๆ ทั้งราษฎรและราชสำนักสนใจนับถือลัทธิเต๋าถือปฏิบัติกันอย่างเคร่งครัดจริงจัง

และสืบทอดแพร่หลายกันจนถึงปัจจุบัน

คำว่ากินเจ หรือกินผัก หมายถึงการบริโภคสิ่งที่มิได้เจือด้วยของสดของคาวต้องไม่เจือปนด้วยเนื้อสัตว์ทุกประเภท ในภายหลังยังมีการกินมังสวิรัติ หมายถึง การบริโภคอาหารที่เป็นพืชผักบ้าง ก็ยังมีการบริโภคไข่ นมข้น

ประเพณีกินผักสันนิฐานว่าเริ่มมีมาแต่พุทธศตวรรษที่ 7 จึงไม่ต้องสงสัยเลยว่ายุคสมัยนั้นการอุตสาหกรรมไม่ได้เจริญ เช่น ปัจจุบัน ผู้ที่เข้าพิธีกินผักต้องไม่ฟุ่มเฟือย เสื้อผ้าอาภรณ์ต้องเป็นเสื้อผ้าที่ราคาไม่แพง หาง่าย ฉะนั้นต้องเป็นผ้าที่ไม่ต้องย้อมสีสีขาวจึงเป็นสีที่ควรจะนำมาใช้เนื่องจากสีเหลืองในยุคนั้นเป็นสีประจำพระองค์ ราษฎรจึงไม่สามารถนำมาใช้ได้ ผู้เข้าพิธีกินผักจึงปฏิบัติสืบต่อกันมา

สีขาว ก็คือสีที่มีความบริสุทธิ์ อีกความเป็นมาหนึ่งคือ พิธีกินเจ หรือพิธีบูชานวเทพ จนปัจจุบันเรียกกันว่าเทศกาลกินเจ มีแพร่หลายในแผ่นดินไทยกว่า 170 ปีมาแล้ว จากข้อมูลที่ศึกษาในเบื้องต้นนั้น คำว่า นวเทพ หรือชาวจีนที่เรียกว่า กิ๊วอ้วง เป็นเทพเจ้าแห่งลัทธิเต๋าในคัมภีร์ไท่ผิงจิง หรือคัมภีร์แห่งสันติได้เขียนไว้ว่า สวรรค์มีไตรเทพแผ่นดินมีไตรเทพมนุษย์ก็มีไตรเทพพร้อมกับระบุนามของเทพแห่งสวรรค์ ดินและมนุษย์ตามลำดับ บรรยายไว้ว่าเทพทั้ง 9 มีภาพลักษณ์ที่ต่างกัน มีรูปร่างเป็นพญานาคหรือมังกร แต่หน้าเป็นมนุษย์ แต่ทั้งหมดก็เป็นเทพองค์เดียว อันเกิดจากการแบ่งภาค ก็เป็นความเชื่ออีกแนวหนึ่ง

อีกแนวความเชื่อคือ นวเทพหมายถึงกลุ่มดาวของดาวเหนือเรียกว่าพระมหานวเทพดาวเหนือแต่กลุ่มดาวเหนือทั้ง 9 ดวงปรากฏให้เห็นแค่ 7 ดวงที่ไม่ปรากฏให้เห็นอีก 2 ดวง

ในความเชื่อดังกล่าว เราสามารถเห็นได้จากมณฑลพิธีของงานเทศกาลกินเจได้อย่างชัดเจนว่าในมณฑลพิธีต้องมีป้ายบูชาของนวเทพทั้งเป็นรูปปั้นและภาพวาด

จังหวัดตรังเราเริ่มประเพณีกินเจหรือกินผัก ในช่วงประมาณปี พ.ศ. 2447 โดยชาวจีนโพ้นทะเล ซึ่งส่วนมากนับถือศาสนาพุทธนิกายมหายานบูชากราบไหว้พุทธรูปเทพเจ้าที่ตนเคารพบูชา แต่สิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจอันเป็นเสาหลักด้านจิตใจคือการกราบไหว้บรรพชนต้นตระกูล ชนรุ่นหลังได้เป็นคนกตัญญูรู้คุณจนเป็นประเพณีสืบทอดผู้เข้าร่วมพิธีกินเจหรือกินผัก ต้องเตรียมตัวจัดการเคลียตัวเองด้วยการทำกิจธุระที่ยังคั่งค้างให้เสร็จสิ้น เตรียมชุดสัมภาระส่วนตัวทุกอย่าง เพื่อเข้าพักอาศัยในห้องโรงพักอยู่ในบริเวณโรงเจ หรือศาลเจ้านั้นๆ พักอาศัยรวมกันในห้องที่ทางโรงเจจัดเตรียมไว้ให้ส่วนจะลงชื่อทำบุญเท่าไหร่ก็ให้ทำตามความเหมาะสมภายใต้จิตสำนึก เมื่ออยู่รวมกันผู้เข้าร่วมพิธีจะเรียกว่าสหายเจ ในมณฑลพิธีเจจะได้สัมผัสกลิ่นธูป แสงเทียน และเสียงประทัด แต่สิ่งสำคัญที่สุดคือเสียงของบทสวดของทางศาลเจ้าพร้อมกับเสียงอ่านชื่อของผู้ร่วมลงชื่อในพิธีกินเจ บรรยากาศเช่นนี้มีให้สัมผัสได้ ณ โรงเจทั่วไป